Over groene kerstbomen.

Let's get started: hoe proberen wij hier, ten huize Nowelja ons steentje bij te dragen aan 'het milieu'?
Laat ons beginnen bij de actualiteit: uw kerstboom.

Ieder jaar weer de vraag of we voor een plastieken 'nep'versie gaan,
of dit jaar misschien eens voor de 'alternatieve',
of toch voor de 'echte' levende boom?

De nepversie is hier taboe: soortement plasticarians, weet u nog?

De alternatieve versie dan maar? Hoe mooi ik sommige van hen ook vind, de alternatieve versies zijn hier ook redelijk onbespreekbaar: de Ridder wil sparrennaaldengeur voor kerst.

Sparrennaalden, ja. Oh gruwel...
Dat is zoiets als spinnen en andere potige beestjes: in openlucht weten ze mij soms minutenlang te fascineren, maar owee als ze zich met hun (weliswaar kleine) poten binnenshuis wagen.

Hoe groen het penseel dat mijn hart heeft geschilderd ook was, die afkeer van sparrennaalden deel ik denk ik met elke andere moeder (ok, ook vaders) die bij Pasen nog steeds naalden onder haar (zijn) tapijt vindt.
"Maar waar zeur jij nu toch over," hoor ik je denken, "er bestaan daar toch oplossingen voor?". Inderdaad: zoals de Nordmann-spar (Abies nordmanniana voor de kenners) die minder snel zijn naalden verliest dan de Fijnspar (Picea abies) die tot voor kort de standaard kerstboom was in onze contreien.
Maar (1) die ruiken niet naar 'spar'...
En (2) wat ik eigenlijk nog gruwelijker vind dan naalden in huis, zijn al die bruine, kale, ontwortelde kerstboompjes en -bomen die daar in januari dan op de trottoirs liggen te wachten op de vuilniswagens die daar speciaal voor worden uitgestuurd. Of op de stapel belanden voor een, weliswaar mooie en gezellige, boomverbranding.

Er wordt wel eens gezegd dat het verhakselen van die dode kerstbomen of kerstboomverbrandingen een 'nuloperatie' betekenen voor het milieu en dus weinig schade berokkenen.
Dat is deels waar, maar laat u me even toe om hier weer een (wetenschappelijk) boompje op te zetten... Bomen slaan tijdens hun leven inderdaad koolstofdioxide (CO2) op in hun hout. Wanneer bomen afsterven en worden verteerd door andere bosorganismen (zo ook met het verhakselde kerstboomhout), of wanneer we hout verbranden, komt diezelfde hoeveelheid CO2 weer vrij in de atmosfeer. Nuloperatie dus.
Maar... CO2 doet bij jou misschien toch ook nog een belletje rinkelen uit de lessen biologie? CO2 in de atmosfeer is een broeikasgas en zorgt (zonder in detail te treden) mee voor de opwarming van onze aardbol met heel veel milieugevolgen vandien. Dus als we de hoeveelheid CO2 in onze atmosfeer kunnen verminderen, dan helpt ons dat om het broeikaseffect te verminderen. Langdurige opslag van CO2 in hout is zo'n manier.

Als we duurzaam aan bosbeheer willen doen, moeten we dus streven naar een zo lang mogelijke opslagtijd van CO2 in het hout dat de bomen voor ons produceren. Zo een 'hele lange tijd' vinden we bij bomen waarvan het hout wordt gebruikt om meubels te maken, of boten, of het houtskelet van daken of huizen, of parket, of ... Die bomen hebben vooreerst jarenlang moeten groeien om zo'n degelijk hout te kunnen maken (dikke planken, balken, ...), hierbij CO2 uit onze atmosfeer gehaald en ons er zuurstof voor in de plaats gegeven. Ze hebben ondertussen ook als nestgelegenheid gediend voor tal van vogels, insecten en zelfs sommige zoogdieren (een kerstboompje met een gemiddelde levensduur van 8 à 10 jaar is slechts weinig in trek als woonplaats voor de meeste fauna). Bovendien leveren die bomen tijdens hun lange leven vaak ook heel wat brandhout op bij het opsnoeien tot houtbomen: we hoeven dus geen bomen te kappen voor dit soort brandhout. En hebben ze gezorgd voor een mooie natuurbeleving voor mensen ('boswandelingen' in een eentonige kerstboomplantage zijn nu niet bepaald feeëriek te noemen...). En zo kunnen we nog wel even doorgaan.

Dilemma: bovenstaand pleidooi voor bomen met lange levensduur en de gruwel van de naalden binnenshuis versus de man die sparrengeur wil voor kerst...

De oplossing is eigenlijk redelijk simpel. Natuurlijk wil ik hier niet pretenderen het warm water te hebben uitgevonden. Ik weet zeker dat wij niet de enigen zijn met deze kerstboomoplossing, maar beloofd is beloofd: ik deel graag onze probeersels om wat beter zorg te dragen voor onze planeet.

Wij hebben al enkele jaren dezelfde kerstboom. En nee, hij is niet nep. En ook niet 'origineel'. En ja, hij staat wel degelijk binnenshuis ergens tussen 10 december en 6 januari.
We hebben tig jaren geleden gewoon een kerstboom mét kluit gekocht, in een pot geplant en tijdens zijn binnenhuisperiode water gegeven. Na nieuwjaar zetten we hem telkens terug buiten voor de rest van het jaar.

Voordelen?
- Beter voor het milieu: geen jaarlijks vervoer naar de kerstboomman.
- Geen plastic: dat plastic netje rond de meeste kerstbomen is nu juist van het soort netjes die makkelijk in de wilde natuur terecht komen (think plastic-soup...).
- Geen plastic: geen productie van plastic voor de nepversie.
- Geen plastic: geen afvalverwerking van de afgedankte nepversie (wist je dat die afdanking gemiddeld al na 6 jaar gebeurt?).
- Geen geklungel met het opzetten van een nepversie.
- Veel minder naalden, want de boom leeft nog. (Ok, er vallen wel degelijk nog naalden, want het is eigenlijk te warm binnenshuis. Maar geen gruwelhoeveelheden waarvan je de sporen nog ziet bij Pasen ofzo...).
- Jouw kerstboom zorgt voor CO2-opslag!
- Niet dat wij hier 'treehuggers' zijn, maar je krijgt een echte band met je kerstboom. ;-)
- Tijdens de zomer denk je zo al eens aan kerstmis.
- En oh ja: sparrengeur natuurlijk...

Nadelen?
- In droge zomerperiodes moet je je kerstboom wel eens een keertje water geven.
- Je kerstboom kan te groot worden. Op dat moment wordt het natuurlijk tijd voor een nieuwe kerstboom, de te grote boom kan je dan planten in je tuin. Of in het bos (mits toestemming van de boseigenaar...). Of je kan gaan voor de 'huurboom': je huurt/adopteert een boom voor enkele jaren. De kerstboomman doet hem voor je uit, zet hem in een pot, levert hem eventueel zelfs bij je thuis, jij verzorgt de kerstboom naar best vermogen tijdens de gezelligste periode van het jaar en de kerstboomman komt hem in januari weer ophalen en plant hem weer uit voor de rest van het jaar. In tegenstelling tot Nederland is dit concept nog niet echt ingeburgerd in België (waar ik nog maar van één zulk initiatief hoorde, zonder website helaas). Maar wat niet is, kan nog komen, niet waar?
Ik zag er onlangs toch al een leuk artikel over verschijnen...

Tips?
- Als je van plan bent om ook een kerstboom mèt kluit in huis te halen, zorg er dan voor dat je een boom koopt die nog niet al te lang bloot staat met zijn wortels. Blote wortels drogen immers snel uit, met de (kerstboom-)dood als gevolg.
- Zet je kerstboom tijdens zijn 'buitenperiode' op een redelijk schaduwrijke plaats in je tuin, want kerstbomen kunnen niet zo goed tegen directe zon en droogte (denk aan de vochtige Ardennen die vol sparren staan).
- Hou je je kerstboom het ganse jaar in de pot (dat kan, wij doen dat hier ook zo)? Controleer dan regelmatig of je kerstboom vochtig genoeg staat. Geef hem water indien nodig.

En dan nog even dit: wilde ik je met bovenstaande schrijfsel een schuldgevoel opdringen indien jij eigenaar bent van zo'n plastic kerstboom? Nee, natuurlijk niet. De kans is groot dat er in jouw huis minder plastic te vinden is dan hier bij ons, om maar iets te noemen. En bovendien heb je misschien al wel eens gehoord van: 'de eis tot consequentie is de doodsteek van elk goed initiatief'...
Maar moest je eraan denken om volgend jaar je nepkerstboom na enkele jaren dienst af te danken, of speelde je met de gedachte dat dit nu echt wel het laatste jaar met gruwelnaalden in huis ging zijn, dan stuur ik je toch graag deze kerstperiode in met volgende quote van Lies Rottiers van VELT: "Men heeft berekend dat een echte naaldboom uit Scandinavië maar een vijfde van de energie verbruikt van een kunstboom ingevoerd uit een fabriek in Azië, zelfs wanneer je die kunstboom tien jaar gebruikt."

Zoals je kan zien is onze kerstboom klein genoeg om nog op en tafel te kunnen zetten. Nog veel groeipotentieel voor onze boom in pot...

Zozo, en dan nu op naar een vrolijke, gezellige, een beetje meer milieuvriendelijke en vooral sparrengeurende Kerst!